6 Haziran 2017 Salı

KUMAŞ DÜZ BOY İPLİK ÇİZGİSİ, ENİ VE BOYU NASIL ANLAŞILIR?

KUMAŞ DÜZ BOY İPLİK ÇİZGİSİ

 ENİ VE BOYU NASIL ANLAŞILIR?




''Kumaşın düz boy iplik çizgisi nasıl anlaşılır? Kumaşın eni nasıl anlaşılır? Kumaşın boyu nasıl saptanır? Kumaşın ön ve arka yüzü nasıl ayırt edilir? Kumaşa kalıp nasıl yerleştirilir?'' sorularına yanıt vermeye çalışacağım. Bu sorular bana sosyal medya hesaplarımda ve blog sitemde en çok sorulan sorular. Dikişe gönül veren herkes bu konularda kararsız ve kafası karışmış durumda maalesef.

Giysi kalıplarında, patronlarında ve paftalarında, dikine doğru inen bir ok olarak gösterilen düz boy iplik çizgisi görmüşsünüzdür. Bu çizginin kalıp ve dikeceğimiz giysi için önemine daha sonraki bir yazımda deyineceğim ama öncelikle kumaş ile ilgili önemli bilgiler vermek amacım.

Kesimin ana maddesi KUMAŞ'tır. Kumaşlar ; eni 1 metreden fazlaysa ÇİFT EN ya da eni 1 metreden az ise TEK EN olabilir.

Halı tezgahı hiç gördünüz mü? Dokuma kumaşlar da tıpkı halı tezgahları gibidir. Kumaşın boyunca giden ÇÖZGÜ İPLİKLERİ ve enine doğru giden ATKI İPLİKLERİ'nden oluşur. Çözgü ve Atkı iplikleri, kumaşın boyu ve eni olarak da bilinir.


KUMAŞIN BOY VE EN ÖZELLİKLERİ;

Kenarlı kumaşlarda çözgü ipliğini anlamak kolaydır;  paralel olan iplikler çözgü yani boy iplikleri , dik olanlar ise atkı yani en iplikleridir. Yani; Kumaş kenarı, kumaş boyunu gösterir ve kumaş kenarına paralel iplikler, boy iplikleridir. Kenar, kumaşla aynı materyalden veya farklı örgüden yapılmış olabilir. Daha sağlam yapıdadır. Kumaş kenarına bazen marka da yazılabilir. Kumaşın kenarı ve yönü bu markadan anlaşılabilir. Yazılar , düz okunabiliyorsa kumaşın ön yüzüne bakıyoruz demektir. Markanın yazdığı yer kumaşımızın kenarıdır.

Kumaş her iki iplik yönünde de ayrı ayrı çekilir. Çekme sırasında boy iplikler yönünde kumaş esnemezken, en iplik yönünde esner. Atkı yani en ipliklerinin uzaması , çözgü yani boy ipliklerinin uzamasından daha fazladır. Bu nedenle kumaşta enine yönde esneme daha fazladır.  Boy iplikleri haşıllama işleminden dolayı birbirine yapıştığından , çözgü yani boy ipliğinin esnemesi  ve uzaması daha az olur. (Lycralı kumaşlarda durum farklı olabilir.)

Kumaş düz iplik yönünde ses çıkaracak şekilde gerdirilir. Boy yönünde çekildiğinde ince ses, en yönünde çekildiğinde ise kalın ses çıkarır.

Çözgü sıklığı , yani kumaşın boy ipliklerinin sıklığı, atkı sıklığından yani en ipliklerinin sıklığından çok daha fazladır. Çözgü (boy) iplikleri, daha sağlam ve daha bükümlü oldukları için kumaşın boyu, enine göre daha gergin ve düzgündür.

Kumaşın iplikleri incelendiğinde; ipliklerden biri , diğerine göre daha ince ise , ince olan çözgü yani boy ipliğidir. İnce ama sağlam iplik kullanılır boy ipliklerinde. Genellikle atkıda yani en ipliklerinde daha kalın iplik kullanılır.

Kumaşın maliyetini ucuzlatmak için;atkıda yani en ipliklerinde daha ucuz olan  strayhgarn iplik kullanılır.Çözgü ise kamgarn ipliktir.Gabardin kumaşlarda çözgü hakim olduğundan ,atkıda ucuz iplik kullanılır.

Kumaşın iplikleri incelendiğinde; İpliklerden birisi katlı ise, katlı olan iplik çözgüdür yani boy ipliğidir. Özellikle kamgarn kumaşlarda çift kat çözgü kullanılır. Hem çözgü , hem atkı ipliği katlı iplik ise, daha sağlam olan çözgü ipliğidir.

Kumaştan iplik sökmeye çalışın; çözgü yani boy ipliğinin kıvrımları , atkı yani en ipliğine göre daha belirgindir. Çünkü dokuma agahında tarak atkı yönünde vurulduğundan ve çözgü iplikleri ile 90 derece açı yaptığından kıvrımların daha belirgin olması sağlanmış olunur. Çözgü yani boy iplikleri daha düzgün ve paraleldir ve çözgü yani boy yönünde tarak izleri de görülebilir.

Kumaş pamuk/yün karışımı  ise ,genelde çözgü yani boy  ipliği pamuk, atkı yani en ipliği yündür.



DESENLİ KUMAŞLARDA;

Çözgü yani boy iplikleri yönünde, kumaşın boyu yönünde istenilen miktarda renk kullanılabilir , kumaşın eni yönünde yani Atkıda renk sınırlıdır.

Kumaşınız çizgili ise; çizgilerin yönü çoğu kez çözgü yönünde yani boyunadır. Bazen çizgiler farklı örgüler kullanılarak da elde edilebilir, özel iplikler (efekt iplikleri) kullanılabilir.

Kareli, yani Ekoseli kumaşlarda , ekoseler genellikle çözgü yönünde biraz daha uzundur. Ekstra iplik kullanılarak bir ekose efekti veriliyorsa atkı yani en iplik bandı , çözgü yani boy iplik bandının altında kalır. Ekose kumaşlarda atkı yolları , en iplikler genellikle çözgü çizgileriyle yani boy iplikleriyle kesilirler. Ayrıca çözgü çizgileri yani boy iplikler çok zaman atkı çizgilerine boy çizgilerine nazaran daha düz ve nettir.

Havlı kumaşlar,  yani sarbonlanmis kumaşlarda, havlarin yönü boy ipliği yönündedir.

Düz Örme Kumaşlarda; Örgü kumaşlar, birbirinin içinden geçen ilmeklerden oluşan kumaşlardır. (Penye, ribana, jarse, triko, dantel, interlok, süprem vb. )

Örgü kumaşların eni ve boyu ilmeklerin dizilişinden anlaşılabilir. Üst üste dizilmiş ilmikler kumaşın boyunu, yan yana sıralanmış ilmekler ise kumaşın enini oluşturur. Bu tür kumaşların bazıları enine doğru oldukça fazla esner. Boyda ise ene göre esneme daha azdır.

Yuvarlak Örme Kumaşlarda ise boy iplik yönü kat yerlerinden anlaşılır. Tüp örmelerin kumaş katı olan iki kenarı, boy iplik yönünü gösterir.

Dokusuz Kumaşlarda En-Boy Tespiti: Dokusuz kumaşlar, herhangi bir dokuma veya örgü işlemi olmaksızın, liflerin sıkıştırılması yoluyla üretilen kumaşlardır. (Keçeler, bazı telalar, yapay deri ve süetler gibi) Dokusuz yüzeyler dokunmadan üretildiklerinden düz iplik yönü yoktur. Bu yüzden kesimde en boy ayrımına gerek duyulmaz.

KUMAŞIN DÜZÜ VE TERSİ NASIL ANLAŞILIR?


Kumaşın yüz tarafı ters tarafına göre daha düz, daha parlak, desen ve renkleri daha net ve
belirgindir. Bazı kumaşların ters ve yüz dokuları birbirine çok benzediğinden
ayırt etmede aşağıdaki yöntemlere başvurulur.


Çift en kumaşların yüzü, katlanan kumaşın daima iç tarafıdır.

Dokuma sırasında kopan iplikler kumaşın tersinde bağlanır. Bu bağlamaların çoğunlukta olduğu kısım kumaşın tersidir.

Kumaşların kenarında yer alan kalın kısımda (kumaş kenarı) üretildiği fabrika ve kumaşın markasını belirten yazılar bulunur. Yazıların düzgün okunduğu taraf kumaşın yüzüdür.

Bazen kumaş kenarlarında yazı yerine küçük delikler bulunur. Bu deliklerin düzgün olduğu taraf kumaşın tersi, çıkıntılı olan taraf ise yüzüdür.


Yuvarlak örme (tüp) kumaşların dış kısmı ise daima yüzüdür.

Yazının devaminı okumak için tıklayınız;  KALIP KUMAŞA NASIL YERLEŞTİRİLMELİDİR?

Konuyla ilgili olarak, daha fazla bilgilenmeniz açısından;

KUMAŞ SÖZLÜĞÜ için BURAYA TIKLAYINIZ!

KUMAŞ TÜRLERİ VE ÖZELLİKLERİ için BURAYA TIKLAYINIZ!

GELİNLİK VE ABİYE KUMAŞ ÖZELLİKLERİ için BURAYA TIKLAYINIZ!




Ziyaretiniz için teşekkür ederim. Görüş, öneri ve sorularınız için lütfen YORUM yazınız. Yorumlarınız benim için önemlidir. Başka bir yazıda görüşmek üzere.

5 yorum:

  1. Çok çok teşekkür ederim bu güzel paylaşımınız için ❤

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, hoş geldiniz :)

      Ben teşekkür ederim. Sizi burada da görmek çok güzel :)

      Dikiş blogları üzerine bir yazı yazıyordum tam, sizi de yazacağım :)
      Sevgilerle...

      Sil
  2. Siz muhteşem bir detaysınız😍Dikişe yeni başladım, işin mantığını anlamamı sağlayan bilgiler sunuyorsunuz.Allah razı olsun😄🌸sonsuz kere

    YanıtlaSil
  3. Çok güzel anlatmışsınız 🌼

    YanıtlaSil
  4. Dikişe yeni başladım kızıma elbise dikecem fakat cizgileri enine kızımda boyuna istiyor kesersem ne olur

    YanıtlaSil

Ziyaretiniz için Teşekkür ederim. Soru, görüş, yorum ve önerileriniz için lütfen yorum yazın. Teşekkür ederim.